Festiwal Spoiwa Kultury

FESTIWAL SPOIWA KULTURY 2014

Tegoroczna edycja budowana jest pod hasłem GOŚĆ/INNOŚĆ.

Publiczność i twórcy będą się konfrontować z tematem "goszczenia" Innego, relacji między swoim a obcym, zapraszanym a wykluczonym. Realizowana będzie w 4 obszarach: teatry eksperymentalne, formy muzyczne inspirowane tradycją, ingerencje w przestrzeń miejską oraz działania odkrywające "miejsca szczególne" Szczecina. Weźmie w nim udział 17 grup z 14 krajów i ok. 10 000 widzów (festiwal jest bezpłatny, ogólnodostępny, szeroko promowany).

“Jeśli przyjrzymy się słowu hostis - jednemu z członów hospes - oznaczającemu dosłownie gościa (…) odkryjemy niezwykłe prawidłowości. Okazuje się, że łacina nadała mu podwójne znaczenie. Z jednej strony jest to "osoba pożądana, oczekiwana, która przybyła w odwiedziny", "człowiek odwiedzający drugiego w jego domu”. Z drugiej, zawiera w sobie osobliwe przejście pomiędzy gościem a wrogiem oraz pomiędzy innym, obcym i nieprzyjacielem." (Adam Pisarek, Przekroczyć gościnność. O granicach domu i państwa)

Punktem wyjścia do sformułowania problematyki, którą zajmiemy  się podczas tegorocznych Spoiw Kultury była z jednej strony oparta na wieloletnim doświadczeniu „goszczenia Innego” refleksja (i autorefleksja) na temat „różnych rodzajów obecności”: wielość form i twórców z różnych obszarów kulturowych obecnych na festiwalu (realizowanym w określonym kontekście przestrzennym i społecznym), zawsze powodował swoistą konsternację, sprzeczność, konieczność, za każdym razem na nowo określania relacji pomiędzy gościem a gospodarzem, pomiędzy ustalonymi regułami miejsca a oczekiwaniami, pomiędzy uważnością dla przybysza a nieznajomością obcych kodów (i niemożnością ich rozpoznania, a zatem zgodą na wpisany w takie spotkanie częściowy brak porozumienia, na obarczony „zewnętrznością”, „egzotycznością”, niepełny odbiór). Z drugiej strony była w nas zawsze również ciekawość I otwartość na perspektywy Innego, na jego interpretację rzeczywistości, która – przez nas dawno oswojona i rozpoznana – w spotkaniu z Nim nabiera nieoczekiwanych, często dodatkowych znaczeń. Wspólnie z „obcymi”, patrząc „ich oczami”, próbowaliśmy na nowo rozpoznawać nasze miasto, redefiniować raz już nadane znaczenia, zaburzać osadzone w naszych umysłach struktury myślowe, akceptować równoległe współistnienie wartości, tworzyć osobiste heterotopiczne mapy „miejsc poszczególnych”. Trzecim, być może naistotniejszym aspektem, który sprowokował nas do zadania pytań o paradoks gościnności jest obecny teraz bardzo wyraźnie (także w debacie publicznej) problem „Innego” – takiego, którego (z lęku, braku wiedzy, stereotypów) świadomie lub podświadomie z naszej społeczności wykluczamy. Którego obecności (obok nas, na naszym terytorium) staramy się nie zauważać. Który stanowi potencjalne zagrożenie dla naszego porządku. Gościa niechcianego. Podejrzanego. Takiego, którego lepiej (na wszelki wypadek) jak najszybciej pozbyć się z domu. Tego, który we współczesnym świecie pełni funkcję dawnego dziada, kozła ofiarnego, jurodiwego, szaleńca. Mówiąc współczesnym językiem: „bezdomnego”, „żyda”, „geja”, „cygana”. Także imigranta, którego status określa rubryka w dokumentach: pobyt tolerowany. Którego obecność warunkujemy przyjęciem naszych reguł. Jest to więc także pytanie o opisaną przez Jacquesa Derridę „wrogościnność”. O sytuację (coraz wyraźniej problemową i konfliktogenną szczególnie dla Europy Zachodniej), w której goszczenie jest zarazem formą dominacji, a zaproszenie automatycznie wpisuje przybysza w system wartości gospodarza. Bez pytań, bez tłumacza, w obcym dla niego języku. Jednocześnie – poprzez festiwalowe spotkanie (które rozumiemy jako zaproszenie do naszego domu, w przestrzeń święta) – chcemy też zadać pytanie o (również sformułowaną przez Derridę) utopię „gościnności nieskończonej”. Takiej, która jest otwarta na nagłe przybycie nieznajomego. Która nie tworzy struktur przyjęcia. Która nie zmusza obcego, by ten przyjął zasady panujące w naszym domu, kulturze, języku. Która, choć z założenia paradoksalna, prowadzi jednak do próby takiego określenia się wobec Innego, w którym „pojęcie »mój dom« traci swój defensywnolimitujący charakter, a otwarcie na "niespotykane" staje się nową formułą przyjmowania obcych”.

W tym roku w ramach Festiwalu Spoiwa Kultury realizowany będzie projekt "no.theatre.pl - norweski teatr w polskim mieście". Po więcej informacji dotyczących projektu zapraszamy na stronę no-theatre.pl

 

O FESTIWALU SPOIWA KULTURY

Festiwal Spoiwa Kultury jest wydarzeniem kulturalnym o zasięgu i znaczeniu międzynarodowym, realizowanym cyklicznie od 1999 roku. Co roku prezentuje widowiska teatralne, spektakle plenerowe i salowe, sztukę performance i site specific, akcje uliczne, koncerty, wystawy, projekcje filmów, realizuje warsztaty i pokazy metod pracy. 

Nazwa festiwalu wyraża przede wszystkim próbę odnalezienia wspólnych elementów łączących pozornie odległe formy stylistyczne i różne przestrzenie kulturowe, potrzebę konfrontacji tradycji i współczesności, promocji zarówno sztuki opartej na poszukiwaniach źródłowych, jak i nowatorskich eksperymentów. Podstawowym kryterium jest tu jakość artystyczna połączona z pasją i siłą przekazu, otwartość na spotkanie z publicznością, wartość podejmowanych poszukiwań twórczych. Celem festiwalu jest promocja sztuki ambitnej w kontekście przestrzeni otwartej, a tym samym przezwyciężanie stereotypu „estradowości” jako jedynej propozycji kierowanej do szerokiego odbiorcy. Wieloletnie doświadczenie pokazuje, że ten kierunek myślenia w budowaniu programu (otwarty, bezpłatny i niekomercyjny charakter wydarzeń, realizacja działań w przestrzeniach nieteatralnych, konfrontacja z kontekstami architektonicznymi i historycznymi miasta, ukazywanie wielowymiarowego charakteru sztuki) z jednej strony wywołuje ciekawość, gotowość i otwartość widzów, z drugiej zaś buduje poczucie tożsamości mieszkańców jako gospodarzy wydarzenia o charakterze międzynarodowym i wielokulturowym, co aktywizuje ich do uczestnictwa i wzmacnia postawę tolerancji wobec innych tradycji i narodowości. Długofalowym celem zakładanym przez twórców Festiwalu jest rozwój kulturalny i wzbogacenie oferty kulturalno-turystycznej miasta i regionu, edukacja i aktywizacja życia kulturalnego jego mieszkańców, zwiększenie jego znaczenia jako ważnego centrum międzynarodowej wymiany  artystycznej.

Realizacja Festiwalu Spoiwa Kultury opiera się na długofalowej, wielokierunkowej współpracy z artystami i ośrodkami sztuki z różnych krajów i obszarów kulturowych. W każdej edycji uczestniczy ok. 150 artystów, odbywa się ok. 30 wydarzeń, publiczność to w sumie ok. 10 000 osób. Dotychczas wystąpili tu artyści m.in. z Niemiec, Czech, Węgier, Austrii, Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch, Grecji, Portugalii, Holandii, Danii, Szwecji, Norwegii, Rosji, Litwy, Ukrainy, Gruzji, Kirgizji, Indii, USA, Brazylii, Australii, Gwinei, Sudanu, Izraela, Japonii i Tanzanii. Podczas festiwalu realizowane są również spotkania partnerskie i międzynarodowe seminaria. Konsekwentnie budowana jest sieć współpracy m.in. w kierunku polsko-niemieckim, nadbałtyckim, wyszehradzkim. Festiwal ma również stałą grupę publiczności przyjeżdżającą specjalnie na to wydarzenie z Greiswaldu, Berlina i Frankfurtu (jest także promowany i relacjonowany przez niemieckie media). Jest jedynym plenerowym festiwalem o charakterze teatralnym w województwie zachodniopomorskim.

Festiwal cieszy się dużym uznaniem zarówno publiczności, jak i środowisk kulturalnych. W roku 2004 jego organizatorzy otrzymali nagrodę Oko Recenzenta, a w roku 2005 tytuł Ambasadora Kultury. Otwarta formuła, prezentacja wydarzeń artystycznych w przestrzeniach miejskich, międzynarodowy charakter z silnymi akcentami transgranicznymi (m.in. organizacja oraz wspólne projekty artystyczne z partnerami niemieckimi) powodują, iż przedsięwzięcie to w znakomity sposób wpisuje się  w strategię Rozwoju Miasta Szczecina (do 2015 r.), której priorytetem na polu kultury jest ożywienie współpracy transgranicznej i uatrakcyjnienie oferty turystycznej Szczecina.

Każdorazowo Spoiwa Kultury są również zarówno dla organizatorów, jak i widzów okazją do zwrócenia uwagi na pewne tematy i problemy, które staramy się sformułować stawiając pytania i określając dominantę tematyczną kolejnych edycji (w roku 2008 była to podróż, w roku 2009 - miasto, w roku 2010 - opowieść, w roku 2011 - wschód). Spoiwa Kultury 2012 i 2013 ukierunkowane były na kilka „obszarów”, których zakres był rezultatem doświadczeń poprzednich edycji. Festiwal stopniowo odchodzi od dominacji widowiskowych form teatru ulicznego na rzecz plenerowych działań artystycznych wchodzących w twórczy dialog z przestrzeniami miasta, a także wartościowych i unikatowych spektakli i koncertów realizowanych w warunkach scenicznych. Jednocześnie cały czas zachowuje swój otwarty i bezpłatny charakter, dzięki czemu dociera z propozycją ambitną i niekomercyjną do szerokiego grona odbiorców, w tym do widzów, którzy na co dzień nie uczestniczą w kulturze i nie mają do niej dostępu.


www.no-theatre.pl
Strona projektu towarzyszącego festiwalowi

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Festiwal został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Teatr Kana Szczecin